Zawirowania historyczne wirowskiej szkoły

Wydawać by się mogło, że historia wiejskiej szkoły nie może być zbyt skomplikowana. Wydawać by się mogło, że wybrana pierwotnie lokalizacja, będzie jedyna… A jak było w rzeczywistości?

Jak powszechnie wiadomo, szkoły najczęściej powstawały przy kościołach. Tam, gdzie parafia była bogata i zwarta, łatwiej było o szkolnictwo. Jednak Wiry miały wszystkie kontrargumenty. Po pierwsze: ludność parafii wirowskiej była mało liczna, po drugie: rozproszona była na wielkiej powierzchni, obejmując kilka wsi (m.in. Wiry, Puszczykowo, Żabikowo, Luboń, Łęczyca), po trzecie: każda wieś miała swojego właściciela. To sprawiło, że pierwszy udokumentowany ślad istnienia szkoły pochodzi dopiero z 1695 r., z czasów względnego politycznego spokoju, za panowania Jana III Sobieskiego.

Pierwszym nauczycielem został Tomasz Tomaszewski, pomocnik plebana, który za swoją pracę miał darmowe mieszkanie w budynku szkolnym, opał i dochody z uroczystości kościelnych, ponadto dostawał wynagrodzenie od gospodarzy za naukę ich synów. Liczba dzieci ówczesnej szkoły nie przekraczała 30 osób. W programie nauczania znalazła się nauka czytania i pisania, poznanie podstaw arytmetyki, geografii i gospodarki rolnej. Nie ma dokumentów wskazujących na lokalizację placówki, jednak badacze przyjmują, iż pierwszy budynek szkoły stał przy ul. Łęczyckiej. Po śmierci Jana III Sobieskiego Polska uwikłana została w wojnę domową oraz w wojnę ze Szwecją. Kraj został ograbiony i zniszczony. Najprawdopodobniej w 1707 r. została zniszczona także wirowska szkoła. W związku z panującą zarazą na tych ziemiach w 1709 r. jej odbudowa nie doszła do skutku.

Dopiero pod koniec pierwszej połowy XVIII w. nastąpił rozwój gospodarczy. Nowymi dziedzicami i dobrymi gospodarzami Wir zostali Augustyn Działyński i jego żona Anna z Radomskich.  Najpierw wybudowali nowy kościół (1748 r.), a następnie ok. 1750 r. nową szkołę na miejscu starej. Liczba uczniów wynosiła ok. 80-90. Pierwszym nauczycielem szkoły w budynku II był Jan Dąbrowski, a po jego śmierci w 1784 r. nauka została zawieszona. Ponowne otwarcie szkoły, już na prawie pruskim, nastąpiło 26 maja 1826 r. Nauczycielem został Antoni Łyczyński. Była to szkoła katolicka z polskim językiem nauczania; dozór nad szkołą sprawował ks. Gracjan Krzemiński, a od 1834 r. ks. kanonik Jan Jabczyński. Po śmierci Łyczyńskiego (1842 r.) na krótko przyszedł Wolniewicz (imię nieznane), a po nim Wojciech Szadkiewicz.

Kolejny rozdział historii szkoły zaczyna się budową III budynku przy ul. Łęczyckiej. Powstał on w 1847 r. z kamieni polnych, zebranych na wirowskich polach, z dodatkiem cegieł z Żabikowa. Budowę nadzorował ówczesny nauczyciel, Wojciech Szadkiewicz. Od 1878 r. liczba uczniów gwałtownie wzrosła (1878 – ok. 180 uczniów; 1910 – 233), co skutkowało zwiększeniem ilości sal lekcyjnych do dwóch i podziałem uczniów na cztery klasy.  Drugim nauczycielem został Ludwik Dymkowski z Będlewa. Ważnym wydarzeniem była budowa przybudówki, trwająca od 1897 do 1898, w której urządzono mieszkanie dla pierwszego nauczyciela. Jego poprzednie mieszkanie zajął drugi nauczyciel. Nadeszła jesień  1906, a wraz z nią strajk szkolny. Dzieci ze starszych klas odmówiły nauki religii po niemiecku. Konsekwencje były natychmiastowe: dyscyplinarnie przeniesiono nauczyciela Ignacego Burzyńskiego, proboszcz Karol Seichter został zawieszony w czynnościach dozoru szkolnego, a dzieciom ograniczono lekcje przedmiotów ścisłych na rzecz nauki języka niemieckiego.

W związku z narastającą liczbą uczniów, wiosną 1906 r. dozór szkolny miał opracować uchwałę w sprawie powiększenia szkoły i stworzenia stanowiska dla trzeciego nauczyciela. Eksperci zgodnie stwierdzili, że przebudowa starego budynku nie wchodzi w grę, więc podjęto decyzję o budowie nowego. 26 lipca 1911 r. dokonano odbioru budynku (obecny Dom Kultury), powstałego przy ul. Łęczyckiej, na południe od starej szkoły. Uroczyste przekazanie do użytku odbyło się 31 października 1912 r. Była to czwarta siedziba szkoły.

1918 rok był dla Polaków wyjątkowy. Wraz z odzyskaniem niepodległości wróciła możliwość wychowania dzieci w duchu i języku polskim. Pierwszym krokiem była wymiana kadry na Polaków. 8 stycznia 1920 r. przybył do Wir pierwszy polski nauczyciel Jan Warszawski ze Strykowa pod Stęszewem, jego następcą został Stanisław Bulsiewicz. 28 marca 1928 r. uchwalono wniosek o połączeniu szkół w Wirach i Lasku w jedną szkołę siedmioklasową. Istniała ona w latach 1930-1934.

II wojna światowa i okupacja sprawiły, że w Wirach funkcjonowały dwie szkoły: dla dzieci niemieckich (w budynku IV) i dla dzieci polskich (w budynku III). Po wypędzeniu Niemców kierownikiem szkoły został Franciszek Nowacki.

1 września 1952 r. rozpoczął się nowy rozdział w życiu wirowskiej szkoły. Jest on związany z kolejną przeprowadzką. Od tego czasu siedzibą szkoły jest budynek V przy ul. Szreniawskiej 6, który powstawał w latach 1950-1952 i został oddany do użytku 1 maja 1952 r. Dyrektorem aż do 1972 r. był Roman Lewandowicz, a po nim kolejno: Ireneusz Kasperkowiak (do 1992 r.), Bożena Molińska (do 2000 r.), Tomasz Grabus (do 2003 r.) i Janusz Judziński (od 2003 r.).

Niezwykle ważnym dla szkoły i społeczności lokalnej wydarzeniem był wybór patrona. Uchwałą Rady Gminy Komorniki z dnia 26 czerwca 2014 r. szkole zostało nadane imię Powstańców Wielkopolskich. Uroczystość odbyła się 12 września 2014 r. w obecności całej społeczności szkolnej, przedstawicieli lokalnych władz, zaproszonych gości oraz rodzin Powstańców. Obecnie szkoła nadal się rozrasta. W związku z napływem nowych mieszkańców do Wir, z roku na rok ilość uczniów stale wzrasta.

 

 

Opracowała Beata Stempczyńska w oparciu o: S. Malepszak, P. P. Ruszkowski, Dwieście lat oświaty w Luboniu, Luboń 2008.